Uyuşturucu madde ticareti suçu ve cezası, bugünkü makalemizin konusunu oluşturacak. Son zamanlarda iyiden iyiye artış gösteren uyuşturucu madde kullanımının oluşturduğu talep, doğrudan uyuşturucu madde ticaretine de yansımaktadır. Bu sebeptendir ki ağır bir suç tipi olan uyuşturucu madde ticareti suçu ve cezasına dair müvekkillerimizden çok fazla soru almaktayız. Hem müvekkillerimizin sorduğu sorulara toplu cevap olması hem de aynı konuda endişe taşıyan vatandaşlarımızın ve araştırmayı seven meslektaşlarımıza faydalı bir kaynak olması açısından bilgilendirici bir içerik hazırlamak istedik.

Makalemizde ilgili kanun maddeleri, yargıtay kararları ve makalelerden faydalanarak uyuşturucu madde ticareti suçunu sizlere basit bir anlatım tekniği kullanarak açıklayacağız. İçindekiler kısmından kolayca istediğiniz başlığa gidebilir ve maddelere tıklayarak yazıdan ayrılmadan kolayca inceleyebilirsiniz…

Alman ceza hukukçusu Anselmo Feuerbach tarafından “nullum crimen, nulla poena sine lege” şekliyle Latince olarak formüle edilen suçta ve cezada kanunilik ilkesi, Türk Hukuk Sisteminde de benimsenmiştir. Bu sebeptendir ki bir olgunun suç olarak tanımlanabilmesi ancak ve ancak bir kanun maddesiyle düzenlenmesi sonrasında mümkün olabilmektedir.

Dolayısıyla ilk olarak uyuşturucu madde ticareti suçu ve cezasını düzenleyen kanun maddeleriyle konuya giriş yapmak, konuyu anlamanız açısından sizin için daha oturaklı bir referans teşkil edecektir. İlgili olan okuyucularımızın kolayca inceleyebilmesi için tıklanması halinde genişleyecek şekilde bırakmakla yetinecek ve sonrasında ise kanun maddelerinin ilgili fıkralarına referans vermekle yetineceğiz.

Halk arasında genel kabul gören uyuşturucu maddeler, esasında birçok farklı kategoride incelenmektedir. Bu kategorileri ve içeriklerini ayrı bir yazıda inceleyeceğimizden şimdilik çatı tanım olarak uyuşturucu maddeler olarak tarif ettiğimiz yasal olmayan maddelerin uyuşturucu ve uyarıcı olarak ayrıldığını bilmekle yetinelim.

Uyuşturucuların etken maddeleri ilaç yapımında ve birçok farklı sektörde daha kullanıldığından kanun koyucu bu maddelerin ruhsatsız olarak transferi, üretilmesi, ithal ve ihracını kanun maddeleri ile yasaklamıştır.

Basitçe tekrar ifade etmek gerekirse; uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin ruhsatsız olarak imali, ihracı, ithali, depo edilmesi ve Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde satımı yasaklanmıştır.

Genel olarak mantığını anladıktan sonra kanun maddesinde fıkralar altında ayrı ayrı incelenen uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti suçlarını alt başlıklar halinde inceleyelim.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçları

Uyuşturucu Madde İmal Etme Suçu

Uyuşturucu maddeler esasında kimyasal bileşiklerdir. Bu maddelerin doğal bitkilerden yahut yapay maddelerden üretilmesi mümkün olabilmektedir.

Kullanılan maddelerin türlerinden bağımsız olarak çeşitli doğal yahut kimyasal işlemlerden geçirilmesi suretiyle ilgili kanunda yazılı olan uyuşturucu ve uyarıcı maddelerden herhangi birine dönüştürme amacı taşıyanlar uyuşturucu maddenin imalini gerçekleştirdiğinden bu suçu işlemiş olacaktır.

Bu suçun işlendiğinin tespiti için uygulamada, kullanılan maddeler ve nitelikleri adli tıp tarafından belirlenmelidir. Sonrasında ise uyuşturucu madde üretimi için kullanılan araçların ve üretim için kullanılan mekan incelenerek, üreten kişi ile aralarında doğrudan bir bağ kurulmalıdır. Üretim için kullanılan araçların somut bir şekilde o iş için elverişli araçlar olması gerekmektedir. Çoğunlukla bu soruları soran yargı organlarına cevabı bu konuda uzman Adli Tıp Kurumu vermektedir.

Uyuşturucu Madde İthal Etme Suçu

Makalemizin başında ifade ettiğimiz gibi uyuşturucu ve uyarıcı maddeler yalnızca uygunsuz amaçlar için kullanılmamaktadır. Birçok ilacın etken maddelerinde bulunan bu maddeler, insan sağlığına doğru oranda kullanıldığında gösterdiği etkiler nedeniyle fayda sağlamakta ve birçok problemin çözümünde kullanılmaktadır. Örnek verecek olursak, sağlık için kullanımı belirli şartlara bağlı olmak kaydıyla serbest olan “Morfin” maddesi verilebilir.

Ancak örnek verdiğimiz morfin yahut başka uyuşturucu maddelerin etken maddelerini oluşturan diğer maddelerin ruhsatsız olarak yurt içine sokulması (ithali) yahut yurt dışına çıkarılması (ihracı) ağır cezai müeyyideler ile yasaklanmıştır.

Bu yasak TCK madde 188/1’de düzenlenmiştir. Bu suç tipinin oluşması için çok basit bir matematik uygulanmaktadır. Uyuşturucu madde ülke sınırları dışından ülke sınırları içerisine girdiği ilk anda suç gerçekleşmiş kabul edilmektedir.

Ancak belirtmek gerekir ki uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri ithal ederek yurt içinde satmak kastı gütmemekle birlikte yalnızca Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından geçerek farklı bir coğrafyaya nakletmek farklı bir suç tipidir. Transit geçiş olarak tabir edilen bu aktiviteyi uyuşturucu maddeyi nakletme suçu olarak ifade etmekteyiz. Bu iki suç birbiriyle karıştırılmamalıdır.

Yaşanılan hukuki çelişkileri gidermek adına Yargıtay Ceza Kurulu, olayların tek tek değerlendirilerek uyuşturucu maddenin yurt içine sokulmasından sonra ve sokarken gösterdikleri irade, kasıt ve bağlantıları değerlendirilerek karar verilmesi gerektiğini ifade etmiştir. İlgili Yargıtay Kararına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Uyuşturucu Madde İhraç Etme Suçu

Uyuşturucu madde ihraç etme suçunu ise ithal etme suçunun dışa dönük versiyonu olarak düşünebilirsiniz. Unutmayın kanun koyucu yaşanması muhtemel problemlere karşı devlet otoritesini tesis etmek amacıyla olabildiğince açık, anlaşılır ve çözüm odaklı maddeler ile karşılık vermektedir.

Dolayısıyla ithal için açıklamış olduklarımız ihraç için de geçerlidir. Uyuşturucu yahut uyarıcı maddelerin yurt içinden ihraç amacıyla yurt dışına çıkarılması veya bu amacın güdülerek hareketlere başlanması ile bu suç tipi gerçekleşmiş olur.

Ancak belirtmekte fayda var ki uyuşturucu maddelerin ihraç amacı ile yurt dışına çıkarılmasından önce yakalanması söz konusu olursa suç bütün unsurları ile gerçekleşmiş olmayacağından, uyuşturucu madde ihraç etme suçu teşebbüs aşamasında kalacak ve farklı bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Uyuşturucu Maddenin Sevki veya Nakledilmesi Suçu

En çok karşılaşılan suç tiplerinden biri olan uyuşturucu maddenin nakledilmesi suçunu da temel olarak şöyle ifade edebiliriz. Eğer bir miktar uyuşturucu veya uyarıcı madde, satılmak yahut farklı saiklerle semeresinden faydalanmak kastı ile bir yerden bir yere transfer ediliyorsa bahsi geçen suç tipimiz gerçekleşmiş olacaktır.

TCK madde 183/3’de düzenlenen bu suçun oluşması için nakliyeyi gerçekleştiren kişinin uyuşturucu maddeyi kullanmak amacı ile değil satmak yahut farklı saiklerle faydalanmak amacıyla gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Kullanım sınırındaki bir miktarda uyuşturucu maddeyi kullanmak maksadı ile gideceği yerde temin edemeyeceğinden yanında taşıdığını ispat edecek kişiler bu suç tipinden cezalandırılmayacak, kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçundan cezalandırılacaklardır.

Uyuşturucu Madde Kabul Etme Suçu

Bu suç tipimizin gerçekleşmesi için para karşılığı ve ticaret amacıyla değil, ancak bir sebepten uyuşturucu maddenin temin edilmesi gerekmektedir. Burada uyuşturucu maddenin, temin eden kişinin hakimiyet alanı olarak tabir edebileceğimiz zilyetliğine girmesi gerekmektedir.

Uyuşturucu Madde Bulundurma Suçu

Burada ise uyuşturucu maddeyi hakimiyet alanı içerisinde bulunduran şahsın bu maddeyi kullanmak amacı bulundurmaması gerekmektedir. Uyuşturucu maddeleri bulunduran şahıs bu maddeleri çeşitli sebeplerle ruhsatsız yahut ruhsatta düzenlenmiş şartlara aykırı şekillerde kendisine fayda sağlamak amacıyla bulundurmalıdır.

Tam olarak yerli yerine oturması açısından şöyle de ifade edebiliriz…

Uyuşturucu yahut uyarıcı maddeyi kendi zilyetliğinizde bulundurmaktasınız. Neticede bu maddelerin koleksiyonunu yapmadığınızdan, ölene kadar orada tutmayı düşünmüyorsunuz.

Ya birine vereceksiniz, ya satacaksınız ya bir yere nakledeceksiniz ya da kulanacaksınız. Neticede yargılama sürecinde bulundurma amacınız yahut o maddeler ile yapacağınız tam olarak ispat olunmadığında uyuşturucu madde kabul etme ve bulundurma suçunun gerçekleşmiş olduğu kabul edilecektir.

Uyuşturucu Maddeyi Satma, Satışa Hazırlama veya Satın Alma

Ortada bir uyuşturucu madde var ve bu uyuşturucu madde bir başkasına “herhangi bir bedel” karşılığında devrediliyor. Bu devri uyuşturucu maddenin satışı olarak tarif edersek, satış öncesinde satış adına yapılan hazırlıklar (paketleme, uygun ortam sağlama, ilgili görüşmeleri yapma) uyuşturucu maddeyi satışa hazırlama olarak ifade edilecektir.

Bundan sonraki aşama olan uyuşturucu maddenin satışının gerçekleşmesi ile de “uyuşturucu maddeyi satma” olarak tarif edilmektedir.

Satışı gerçekleştiren kişinin karşısında bulunan satın alan kişi ise uyuşturucu maddeyi satın alan pozisyonundadır.

Ancak belirtmek gerekir ki uyuşturucu maddeyi kişisel kullanımı için satın alan kişi bu sıfatla değerlendirilmeyecektir. Biz burada uyuşturucu maddeyi daha sonra bir başkasına satmak kastı ile satın alan kişiden bahsediyoruz.

Neticede bu suçlar TCK madde 188/3’de düzenlenmiş olmakla birlikte satan yahut satan alan kişiler aynı cezayı alacaklardır.

Uyuşturucu Madde Temin Etme Suçu

Uyuşturucu maddeyi çeşitli sebeplerden dolayı bir başkasına fayda sağlamak adına temin eden ancak temin ettiği uyuşturucu maddelerden herhangi bir şahsi fayda sağlamayan kişiler bu kategoride değerlendirilmektedir.

Yine TCK madde 188/3’de düzenlenen bu suç tipini daha net anlaşılması açısından şöyle ifade edebiliriz. Uyuşturucu maddeyi temin etmesini isteyen ustasının zorlaması üzerine, kendisine hiçbir fayda sağlamayacak bu talebi yerine getiren çırak bu suç tipinin faili konumunda değerlendirilecektir.

Temel olarak anlaşılması gereken nokta bu suç tipinde uyuşturucu maddeyi temin eden failin, temin ettiği uyuşturucu maddeden bir fayda sağlamaması gerektiğidir.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Cezası Nedir?

Şimdi geldik bir şekilde uyuşturucu maddenin temini, ihracı, ithali, bulundurulması, imali ile yargılanmış sanıkların nasıl bir hüküm giyeceğine…

• Seçimlik hareketli suç olarak TCK madde 188’de düzenlenen uyuşturucu madde imal ve ticareti suçunun cezasını ilgili kanun maddelerini referans alarak kısaca şöyle açıklayalım…
• Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, 20 yıldan 30 yıla kadar hapis ve yirminin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren (temin eden), sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Temel olarak verilecek cezalar bu şekilde ifade edilmiş olsa da mutlaka dikkate alınması gereken başkaca noktalar da bulunmaktadır…

• TCK madde 188/3’de uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.
• Bunun yanında TCK madde 188/4’de düzenlenen, uyuşturucu madde olarak tabir ettiğimiz çatı kavram altında satılan maddelerin; eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması, halinde verilecek cezanın yarı oranında artırılacağının da bilinmesi gerekmektedir.

Yine ifade etmek gerekir ki kanun koyucu temel amaç olarak toplumun huzur ve sükunetin tesisini ve kamu yararını amaçlamaktadır. Dolayısıyla bu noktalarda gelmesi ihtimal dahilinde olan zararları da ağır cezai müeyyideler ile cezalandırmaktadır.

• Makalemizde bahsettiğimiz bütün başlıklarda belirtilen suçların; yurt, hastane, okul, ibadethaneler, kışlalar, sosyal tesisler gibi yerlere 200 metreden yakın mesafede işlenmesi halinde verilecek ceza 15 yıldan az olmamak üzere hapis ve otuzbin güne kadar adli para cezasıdır.
• Yine takdir edersiniz ki bu suçlar kanun maddelerinde tanımlanan şekilde örgütlü olarak da işlenebilmektedir.
• TCK madde 188/5’de düzenlenen, 3 veya 3’den fazla kişinin birlikte aynı amaç adına bu suçları işlemiş yahut işleyecek olması ile halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılmaktadır.
• Bunun yanında işlenecek suç örgüt faaliyetleri sebebiyle işlenmiş ise verilecek ceza yarı oranında değil misliyle arttırılmaktadır.

Devam edecek olursa TCK madde 188/6’da…

• Uyuşturucu madde etkisi de doğurabilecek ancak üretiminin ve satışının resmi makamların iznine tabi olduğu maddelerde(kuvvetli antidepresanlar, morfin vb.) açıklanan fıkra hükümleri uygulanmakta ancak verilecek ceza yarı oranında indirilmektedir.
• TCK madde 188/7’de ise uyuşturucu veya uyarıcı etkisi bulunmayan ancak makalemizde çeşitli yerlerde bahsettiğimiz uyuşturucu madde üretimininde kullanılan ve ithali resmi makamların iznine tabi bulunan maddelerin, satımı, alımı, ithali, ihracı, depolanması ve nakli gibi üzerinde bulunulan bütün tasarruflarda verilecek ceza 8 yıldan az olmamak üzere hapis ve bunun yanında yirminin güne kadar adli para cezasıdır.

Kamu düzeni ve toplum genel ahlakı adına bazı konularda kanun koyucu ekstra hassasiyet göstermektedir. TCK madde 188/8’de bu hassasiyete bir örnek teşkil etmektedir.

• Yukarıda bahsetmiş olduğumuz suçların; doktorlar, diş hekimleri, eczacılar, kimyagerler, veterinerler, sağlık memurları, laborantlar, ebeler, hemşireler, hasta bakıcılar gibi bir konuda kamu yararı adına sağlık hizmeti veren kişiler tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılmaktadır.